Experiment in Nederland: gezinsregisseurs gaan 'probleemgezinnen' begeleiden

De aanstelling van de twaalf is de tweede fase van een project dat eind februari, bij de afsluiting van de eerste fase ervan, veelbelovende resultaten boekte. Er kwam rust in de gezinnen, ze kregen meer overzicht. Bovendien werd er per gezin gemiddeld € 22.000 bespaard. De nieuwe aanpak wordt op termijn mogelijk landelijk uitgerold.

De eerste fase van het experiment vond de afgelopen 2,5 jaar in stilte plaats in vier wijken in Maastricht. En kwamen twee gezinsregisseurs, de eersten van Nederland met dergelijke bevoegdheden. Dit blijkt een succes en dus wordt de groep nu uitgebreid. Sinds enkele weken worden twaalf anderen opgeleid die gaan werken in meer wijken in de Limburgse hoofdstad.

Overlap

“Sommige gezinnen zijn de hele dag bezig met koffiezetten voor hulpverleners die ze niet kennen en waarvan het onduidelijk is waarvoor en voor wie ze komen”, aldus Annemiek van Hees, specialist integrale zorg van Coöperatie VGZ. Om daar verandering in te brengen bedacht VGZ samen met andere zorgpartijen, plus de gemeente Maastricht en de provincie Limburg, begin 2018 een plan om nauwer te gaan samenwerken.
De proef is onderdeel van een groter project, met de naam ‘Blauwe Zorg’, waarbij in Zuid- Limburg geëxperimenteerd wordt met manieren om ‘domeinoverstijgende zorgverlening’ op te zetten. Succesvolle projecten kunnen vervolgens ook elders in Nederland worden ingevoerd.
Er zijn in Nederland enkele tienduizenden gezinnen die jaarlijks meer dan 30.000 euro aan gemeentelijke begeleidingskosten hebben, zo wordt geschat. Het merendeel van hen staat bij hulpinstanties bekend staan als ‘multiprobleemgezin’.

Stapeling

Er spelen daarbij verschillende gedrags- of opvoedingsproblemen bij meerdere gezinsleden. Geselecteerd voor het experiment werden veertien gezinnen met op jaarbasis minstens een ton aan kosten ; gemeentelijke kosten en medische zorgkosten. Bij een van de gezinnen in de vier wijken in Maastricht liepen deze kosten zelfs op tot vijfhonderdduizend euro per jaar.
De eerste twee aangestelde gezinsregisseurs waren allebei gediplomeerde gezinscoaches. Ze kregen in 2018 vanuit de gemeente Maastricht het mandaat om het werk te beëindigen van hulpverleners wiens meerwaarde niet duidelijk was of waar overlap was. Deze gezinnen werden geselecteerd door huisartsen. Die hadden het beste zicht op de gezinssituaties in de buurt.
Hulpverleners die bij die gezinnen over de vloer kwamen, waren maatschappelijk werkers, leerplichtambtenaren, psychologen, de budgetplanner, de huiswerkbegeleider, persoonlijk begeleiders, de revalidatietherapeut, de wijkverpleegkundige - om er enkele te noemen. Bij veel van deze gezinnen was er een ‘stapeling van zorg- en welzijnsaanbod die niet werd opgemerkt door de betrokken hulpverleners’. Want de instanties hadden onderling nauwelijks contact.

Opvallend

“We kwamen bijzondere dingen tegen. Bijvoorbeeld bij een gezin waarin zes partijen alleen al actief waren om de agressieve moeder te begeleiden”, aldus gezinsregisseur Danny Martens. De meest extreme situatie was een gezin waar in totaal 28 verschillende individuen, deels van dezelfde instanties, de afgelopen jaren over de vloer waren geweest voor de verschillende gezinsleden.
“We zijn blij met de gezinsregisseur”, vertel de moeder van een gezin dat door Martens is begeleid. “Er kwamen een stuk of tien instanties langs voor gezinsregisseur Danny orde aanbracht. Ik wist niet meer wie nu voor wie kwam, ik kende hun namen vaak ook niet. Nu zijn het er nog maar vijf.” De vader kon de stress in het gezin niet meer aan, vanwege alle problemen en het gebrek aan overzicht . Hij wilde scheiden. Sinds de komst van Danny staan die scheidingsplannen in de ijskast.

De meest opvallende uitkomst is dat de organisaties die moesten stoppen omdat er overlap was met andere hulpverleners, daar nauwelijks problemen mee bleken te hebben. Martens: “Negen van de tien hulpverleners hadden dat zelf ook al in hun achterhoofd. Ze zeiden: ‘We hadden een indicatie en daar moeten we iets mee’. Maar ze zeiden ook: ‘Ik doe eigenlijk veel liever drie gezinnen goed dan tien een beetje’.”