Innovatie in de zorg: noodzaak voor toekomstbestendige zorg

Innovatie in de zorg draait om vernieuwende initiatieven die betere zorg opleveren. Kwaliteitsverbetering voor patiënten staat voorop. Het doel van zorginnovatie is om mensen zoveel mogelijk eigen regie over hun gezondheid te geven. Zorginnovatie is ook nodig om de druk op zorgprofessionals te verminderen en zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Zorgverleners zoeken daarom naar efficiënte vernieuwingen in samenwerking met zorgverzekeraars, patiënten en andere betrokkenen. 

Innovatie in de zorg is meer dan technologische vernieuwing

Bij zorginnovatie denken veel mensen aan vernieuwingen in zorgtechnologie, zoals robots aan het bed in het ziekenhuis die het werk van mensen over nemen. Toch betekent zorginnovatie veel meer. Het gaat bijvoorbeeld ook om verbetering van diensten en producten, zoals behandelingen en hulpmiddelen. Zorginnovatie beslaat alle terreinen van de zorg met als doel om die toekomstbestendig te maken. De innovaties in de zorg zijn daarom gericht op: 

  • Het verhogen van de zorgkwaliteit
  • Het voorkomen van ziektes of aandoeningen (preventie)
  • Het bieden van passende zorg op de juiste plek, dicht bij patiënten
  • Het mogelijk maken van zorg op afstand (e-health)
  • Het vergroten van zelfredzaamheid van patiënten
  • Het ontlasten van personeel in de zorg 
  • Het betaalbaar houden van zorg

Innovatie in de zorg in het kort:

  • Toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg zorg staan onder druk
  • Zorginnovatie is noodzakelijk om de zorg toekomstbestendig te maken
  • Innovatie in de zorg is meer dan technologische vernieuwing
  • Het richt zich ook op preventie, zorg op afstand, eigen regie, samen beslissen en betaalbare zorg
  • Innovatie in de zorg kan vooral vlotter door betere informatie-uitwisseling
  • De beste zorginnovaties komen voort uit samenwerking tussen zorgverlener en patiënt


Zorginnovatie is noodzakelijk voor toekomstbestendige zorg

De inwoners van Nederland worden steeds ouder, de samenleving vergrijst. Oudere mensen hebben gemiddeld meer zorg nodig dan jongeren. Dat betekent dat de zorgvraag in Nederland groeit, net als de totale kosten voor zorg. Ook loopt het tekort aan medewerkers in de zorg op. Zonder aanpassingen wordt de zorg te duur, minder toegankelijk en passende zorg kan dan niet meer altijd, voor iedereen worden geboden. Zorginnovaties kunnen die situatie voorkomen.

Zelfredzaamheid en eigen regie op passende zorg staan voorop

Vernieuwing in de zorg is mede gericht op het bieden van passende zorg dichtbij huis. Zoals kleine operaties die in de huisartspraktijk worden verricht. Daardoor hoeven mensen minder vaak voor afspraken naar het ziekenhuis. Ook wordt met oplossingen in e-health meer digitale zorg mogelijk. Denk aan consulten via webcam of slimme horloges waarmee de gezondheid van patiënten op afstand gecheckt kan worden. Zo wordt de zelfredzaamheid van patiënten groter en krijgen ze meer eigen regie over de zorg die zij nodig hebben.

Minder druk op zorgsysteem zorgt voor betere toegankelijkheid

Het vergroten van zelfredzaamheid van patiënten door innovatie in de zorg moet onder meer leiden tot:

  • Kortere wachtlijsten
  • Minder vraag naar zorgpersoneel
  • Beheersbare zorgkosten voor de samenleving
Deze zaken vergroten de toegankelijk van de zorg en dragen zo bij aan de toekomstbestendigheid ervan.

Dit zijn belangrijke innovaties in de zorg 

Belangrijke zorginnovaties dragen bij aan betere, toekomstbestendige en betaalbare zorg. Daarbij kan het gaan om innovatieve zorgtechnologie zoals een VR-techniek ter voorbereiding van operaties. Maar een nauwere samenwerking tussen zorgverleners die bijvoorbeeld wachtlijsten verkort, is eveneens heel waardevol. 

Aandachtsvelden innovaties: preventie, passende zorg en kennisdeling

Een grote verandering die de zorg toekomstbestendiger maakt, is de toegenomen aandacht voor preventie. Door ziektes te voorkomen, hoeven minder mensen behandeld te worden. Veel innovaties zijn daarom gericht op preventie van ziektes en aandoeningen. Ook naar vernieuwingen voor het geven van passende zorg dicht bij de patiënt gaat veel aandacht uit. Daarnaast wordt in de zorgsector continu gezocht naar manieren om sneller en makkelijker waardevolle kennis te delen over onderzoeken, behandelingen en medicijngebruik.   

Enkele voorbeelden van belangrijke en goed werkende zorginnovaties op bovengenoemde terreinen:
 
Heup-airbag

Een riem met een kussen dat zichzelf opblaast wanneer de drager valt, zorgt ervoor dat iemand z’n heup niet kan breken. Daardoor hebben vooral ouderen met valrisico minder zorg nodig en kunnen ze zich vrijer bewegen. 
Heup-airbag
De ikHerstel app


Deze app geeft mensen na een operatie een persoonlijk herstelplan waardoor ze de eigen regie over hun gezondheid krijgen. De zorgprofessional kan op afstand meekijken en advies geven. Patiënten herstellen dankzij de app 5 tot 14 dagen sneller dan voorheen.

De ikHerstel-app
Actieve dagindeling voor GGZ-patiënten
Een samen met cliënten ontwikkeld plan om de lichamelijke en geestelijke gezondheid van GGZ-patiënten te verbeteren. Onderzoek wijst uit dat de aanpak werkt en dat deelnemers bovendien minder medicijnen gebruiken vergeleken met andere patiënten in de GGZ.
Actieve dagindeling voor GGZ-patiënten
Deel-marktplaats voor medicijnen
Een gratis vraag- en aanbodservice voor apothekers en fabrikanten. De service is erop gericht dat opgeslagen of overgebleven medicijnen alsnog worden gebruikt in plaats van weggegooid.
Deel-marktplaats voor medicijnen

VGZ Zorgvernieuwer van het jaar

Bekroonde innovaties in de zorg

Enkele voorbeelden van zorginnovaties hierboven zijn bekroond met een Samen Voorop Award. Jaarlijks worden die Awards (nu bekend als Zorgvernieuwer van het jaar) uitgereikt door zorgverzekeraar VGZ aan de slimste vernieuwingen in de zorg. De winnaars zijn initiatieven die de gezondheid verbeteren, minder kosten én bijdragen aan toekomstbestendige en duurzame zorg. Meer daarover en veel goede voorbeelden van zorginnovaties vind je op deze pagina. 

Zorginnovatie verloopt soms traag, maar kan sneller

Omdat de vergrijzing toeneemt en de personeelstekorten in de zorg eveneens, is innovatie in de zorg belangrijk voor de toekomstbestendigheid van ons zorgsysteem. Daarom wordt door zorgverleners, zorgverzekeraars en andere organisaties gezocht naar manieren om zorginnovatie zo vlot mogelijk te laten verlopen. Het innovatieproces in de zorg bestaat uit meerdere fasen: 
  1. Vorming van het idee
  2. Ontwikkeling van het concept
  3. Een test bij een zorgaanbieder
  4. Implementatie bij zorgaanbieder(s)
  5. Ingebruikname op grotere schaal (opschaling) 
Sommige onderdelen van dit proces kunnen veel tijd vergen, bijvoorbeeld omdat er gezocht moet worden naar financiering en geschikte partners in de test- en implementatiefasen. Het proces van idee tot opschaling duurt daardoor soms langer dan wenselijk. De belangrijkste oplossing daarvoor wordt gezocht in betere informatie-uitwisseling binnen de zorgsector, zoals via het Kenniscentrum Digitale Zorg. 

Netwerk voor zorginnovatie 

De afgelopen jaren heeft er toch heel wat (digitale) innovatie plaatsgevonden in de zorg. Dat blijkt onder meer uit de resultaten binnen het Netwerk Zinnige Zorg. Dit netwerk bestaat uit 12 ziekenhuizen, 4 GGZ-instellingen, 3 V&V-instellingen en zorgverzekeraar Coöperatie VGZ. Deze organisaties werken nauw samen om de zorg in Nederland te vernieuwen en te verbeteren. 

Samenwerking intensiveren voor versnelling

Het Netwerk Zinnige Zorg wil zorginnovatie versnellen door het gezamenlijk omarmen van bestaande en nieuwe kwaliteitsinitiatieven in de zorg. Het samenwerkingsverband daagt andere spelers in de zorgsector uit om haar werkwijze te volgen. Het gaat daarbij om:

  • Zorgaanbieders
  • Zorgverzekeraars
  • Leveranciers van hulpmiddelen en medicijnen
  • Patiëntenverenigingen

Kennis delen om patiënt sneller te helpen

Voor verbetering van de zorg wordt in de sector gezocht naar innovaties die zorgen voor een hogere zorgkwaliteit en klantbeleving en lagere zorgkosten. Daarvan bestaan al veel goede voorbeelden. Zorgverleners die kennis hebben van zulke innovaties worden gevraagd om die ideeën te delen, ook op het gebied van bedrijfsvoering. Door kennis over innovaties binnen de zorgsector te delen kunnen patiënten daar sneller op grotere schaal van profiteren.

Innovaties worden afgestemd op patiënten

Uiteraard is het zaak om innovaties vooral te richten op mensen die ze nodig hebben. Daarom gaat de aandacht in het zorgveld vooral uit naar innovaties die voortkomen uit een samenwerking tussen zorgverleners en patiënten. Zorgverleners weten het beste hoe ze passende zorg kunnen vernieuwen, verbeteren en betaalbaar kunnen houden. Innovaties die daarop zijn gericht worden gezien als zinnige zorg. Enkele goede voorbeelden daarvan: 

Patiënten hebben zelf invloed op innovaties in de zorg

Innovaties in de gezondheidszorg zijn interessant als ze positieve impact hebben op passende zorg voor cliënten. Daarom hebben zorgverleners en bijvoorbeeld ook zorgverzekeraars contact met patiëntenverenigingen over de wensen voor vernieuwing van het zorgaanbod. Een goed voorbeeld daarvan vind je hier.

Samen beslissen over zorginnovaties

Nieuwe ideeën kunnen vervolgens worden getest met medewerking van patiënten. Ook vragen zorgverleners soms aan patiënten om mee te denken over zorginnovaties, bijvoorbeeld als onderdeel van shared decision making (samen beslissen over zorg). Of door bijvoorbeeld het invullen van een vragenlijst. Zulke initiatieven geven zorgbehoevenden een stem in het innovatieproces.

Zorginnovaties worden getest en gecheckt op effectiviteit

Innovaties in de zorg of ouderenzorg worden in de praktijk uitgetest door zorgverleners en hun patiënten. Ook als de eerste ervaringen positief zijn, wil dat niet altijd zeggen dat een vernieuwing werkelijk effectief is.

Gecheckt wordt op verbetering van onder meer:

  • kwaliteit van de zorg
  • betaalbaarheid van de zorg
  • toegankelijkheid van de zorg
Dit gebeurt door analyse van anonieme patiëntendata. Krijgen mensen inderdaad minder snel klachten? Brengen online behandelingen de wachttijden terug? Zulke gegevens tonen aan welk effect een zorginnovatie heeft.

Zo wordt bepaald welke innovaties worden toegepast

Of een innovatie wordt toegepast binnen de zorg, hangt af van de bewezen effectiviteit op basis van de test bij een zorgaanbieder. Over de criteria zijn afspraken gemaakt in het Integraal Zorgakkoord, kortweg IZA. Dit akkoord is opgesteld door het ministerie van VWS en ondertekend door alle belangrijke partijen in de zorg.

Invoeren en opschalen op basis van impact

Er wordt kritisch gekeken naar innovaties in de zorg, net als naar vormen voor zorg die niet meer passend zijn. Verouderde werkwijzen worden afgeschaft, slimme vernieuwingen worden ingevoerd en opgeschaald. Dat laatste gebeurt over het algemeen wanneer een innovatie écht positieve impact heeft op patiënten, het zorgsysteem en/of de maatschappij.

Een mooi voorbeeld van zo’n innovatie ter afsluiting is het systeem Med Safe van ReMediZ om duurzamer om te gaan met medicijnen. Dit systeem voorkomt dat medicijnen worden weggegooid, maakt het gebruik ervan makkelijker en zorgt voor een potentiële besparing van 100 miljoen euro per jaar.
  • Logo VGZ
  • Logo Bewuzt
  • Logo IZA
  • Logo VGZ voor de Zorg
  • Logo Unive
  • UMC Zorgverzekering
  • Logo Zekur
  • Logo Zorgzaam