Oplossingen om de ouderenzorg toekomstbestendig maken:
De overheid, de zorgsector, de zorgverzekeraar en andere stakeholders trekken samen op om de ouderenzorg toekomstbestendig te maken. De kwaliteit van zorg en de toegankelijkheid ervan staan daarbij voorop, naast het organiseren van betaalbare zorg. De vraag naar zorg is de belangrijkste pijler in het veranderingsproces. Niet iedereen wordt op dezelfde manier oud, waardoor ook de vraag naar zorg verschilt. Dat maakt innovatie in de ouderenzorg, gericht op passende zorg en zorgondersteuning, erg interessant. Drie uitgangspunten spelen in deze transitie een belangrijke rol:
Ouderen zijn steeds gezonder, vaker goed opgeleid en digitaal vaardig. Ze weten beter aan te geven aan welke zorg ze behoefte hebben en kunnen makkelijker zelf passende zorg organiseren. Ook neemt de financiële draagkracht van ouderen toe, wat er naar verwachting toe leidt dat ouderen vaker op eigen initiatief hulpmiddelen en zorg inkopen. De diversiteit onder ouderen verandert ondertussen ook. Zo groeit het aantal ouderen met een migratieachtergrond. Ouderen uit sommige andere culturen krijgen vaker hulp van familie dan autochtone Nederlanders. Bij elkaar betekent dit dat ouderen langer in staat zijn om thuis te blijven wonen en daar meer eigen regie kunnen voeren over benodigde zorg.
Om ervoor te zorgen dat ouderenzorg blijft passen bij wat ouderen willen, is een brede coalitie van partijen in de ouderenzorg gestart met het programma WOZO: Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen. Het programma omvat maatregelen, initiatieven en projecten die de verandering van de ouderenzorg vormgeven. Het gaat onder meer om:
Er is veel aandacht voor digitale zorg en e-health in de ouderenzorg. Gezien de uitgangspunten van WOZO gaat het daarbij vooral om digitale ondersteuning van ouderen en zorgverleners die het mogelijk maakt voor mensen om langer thuis te wonen en daar zorg te ontvangen. Ook voor ouderen die voor hun zorgvraag vallen onder de Wet langdurige zorg (Wlz) ligt er een focus op het toepassen van e-health.
Digitale ouderenzorg vervangt niet de zorg die hulpverleners geven, maar vult die aan. Bijvoorbeeld door ouderen en zorgverleners via een videoverbinding met elkaar in contact te brengen. Maar ook door bijvoorbeeld hulpmiddelen uit te rusten met trackers zodat ze sneller worden gevonden voor gebruik. Of door de inzet van robots die ondersteuning bieden bij medicijngebruik, mobiliteit en zelfs gezelschap.
Partijen in de zorg en ouderenzorg zijn zich ervan bewust dat tegengaan van het groeiende personeelstekort in de zorg ook goed werkgeverschap vereist. Dat maakt werken in de zorg immers aantrekkelijker en draagt daardoor bij aan toekomstbestendige zorg. Daarnaast wil de zorgsector veranderingen in de ouderenzorg zoveel mogelijk overal tegelijk door te voeren. Dit om te zorgen dat patiënten en zorgprofessionals tevreden zijn over alle zorgorganisaties en niet op zoek gaan naar verschillen waaruit keuzes zijn te maken. Dankzij een gelijkmatig veranderproces kan ouderenzorg overal beschikbaar en toegankelijk blijven.
Het is belangrijk het personeelstekort in de zorg op korte termijn te verkleinen. Minstens zo belangrijk zijn maatregelen die het personeelstekort op lange termijn tegengaan.
Kortetermijn-oplossingen:
Langetermijn-oplossingen:
Vanuit het verleden verwachten ouderen misschien nog dat ze zorg vooral krijgen van een zorgprofessional, thuis of binnen een zorginstelling. Terwijl zorgverlening steeds meer op afstand plaatsvindt met gebruik van digitale hulpmiddelen. Dat maakt ouderen meer zelfredzaam. Die transitie is nodig als oplossing voor het tekort aan personeel in de zorg. Maar de veranderingen leiden ook tot vragen bij ouderen, zoals:
In elke regio in Nederland is de samenstelling van de bevolking anders, net als het aanbod in de ouderenzorg. Daarom is het belangrijk dat alle stakeholders, waaronder ook concurrerende aanbieders in de zorg, samenwerken om het zorgaanbod af te kunnen stemmen op de behoefte. Zo vindt in alle regio’s zogeheten domeinoverstijgend overleg plaats. Daarbij gaat het om gesprekken tussen bijvoorbeeld gemeenten, woningcorporaties, verzekeraars en zorgprofessionals over hoe ouderenzorg het beste vorm kan krijgen. Naast de zorg zelf komen ook randvoorwaarden hierbij aan bod. Denk aan:
Ouderen bepalen zelf waar zij wonen, dat schrijft Coöperatie VGZ niet aan hen voor. Er kan echter altijd een moment in het leven van mensen ontstaan waarop de bestaande woning niet langer voldoet. Traplopen kost steeds meer moeite of de gaspit van het fornuis is blijven branden. Gelukkig zijn er passende oplossingen voorhanden voor deze situaties. In veel woningen is het plaatsen van een traplift mogelijk en een elektrische kookplaat die na verloop van tijd vanzelf uitschakelt neemt veel zorgen weg. Met aanvullende domotica, hulp en ondersteuning is de bestaande woning in de vertrouwde omgeving vaak de beste oplossing. Iedereen zou moeten anticiperen op een dergelijke situatie. Steeds vaker is de aanpassing van de bestaande woning een uitkomst maar soms is de conclusie dat een andere woning passender is. Een andere woning voor een nieuwe levensfase, maar evengoed een eigen thuis.
In de praktijk zien we dat veel mensen al bezig zijn met de invulling van hun oude dag. Mensen die beseffen dat in de nabije toekomst de gewenste zorg niet langer vanzelfsprekend is en daarop anticiperen. Goede voorbeelden die inzetten op meer sociale cohesie en zo bijdragen aan betere leefbaarheid van de woonomgeving, meer kwaliteit van leven en een verminderd beroep op professionele zorg.
Coöperatie VGZ stimuleert ‘andere vormen’ van zorg, wonen en welzijn binnen haar eigen invloedsfeer. Dit betekent onder andere dat Coöperatie VGZ:
Coöperatie VGZ stimuleert ‘andere vormen’ van zorg en wonen buiten haar directe invloedsfeer. Hierbij denkt Coöperatie VGZ aan:
Coöperatie VGZ brengt de (verwachte) zorgvraag en zorgaanbod in kaart, op regionaal en lokaal niveau. Deze informatie deelt Coöperatie VGZ met belanghebbenden. De Woonzorgwijzer laat op detailniveau zien waar welke faciliteiten zich in een wijk bevinden en waar kansen liggen voor innovatieve vormen van wonen en zorg.
Coöperatie VGZ vindt het belangrijk dat alle partijen betrokken bij de opgave van wonen, zorg en welzijn voor ouderen beseffen dat de beleidsarme toekomstscenario’s rondom de ontwikkeling van de zorgvraag zoals gebruikt in de woondeals geen rekening houden met een tweetal zaken. Enerzijds leven we in een wereld waarin we door gebrek aan woningen, personeel en middelen deze beleidsarme ontwikkeling niet kunnen volhouden. Anderzijds zijn we met de inzet op deze ‘andere vormen’ geen beleidsarme weg ingeslagen. De transformatie is al bezig. Dit alles tezamen betekent dat er een dempend effect op de vraag naar (Wlz-)zorg en zorggeschikte woningen voor ouderen ontstaat. Alle partijen gezamenlijk moeten daarom kijken naar kwalitatieve passende oplossingen op wijkniveau en niet op realisatie van geschikte woonzorgoplossingen die slechts bijdragen aan de kwantiteit. Alleen zo kunnen we samen zorgen voor de toekomstbestendigheid van ouderen.